(о море)

баҳр

с

1. баҳр, дарё; Московское море Баҳри Москва; Таджикское море Баҳри Тоҷик; закрытое море баҳри дохилӣ; открытое море баҳри кушод; в открытом море дар баҳри кушод, дур аз соҳил; на море штиль баҳр ором аст; за морем телушка - полушка, да рубль перевоз посл. боимҷон арзон хар-ҷакҳо дорад; на то и щука в моречтобы (чтоб) карась не дремал посл. эҳтиёт - нисфи ҳаёт

2. перен. фаровонӣ, серобӣ, бисёрӣ, мӯлӣ; море хлопка фаровонии пахта

3. в знач. нареч. морем бо роҳи баҳр; плыть (ехать) морем бо роҳи баҳр рафтан <> житейское гморе уст. книжн. ташвишҳои рӯзгор; разливанное море шутл. фаровонии машрубот; за морем уст. дар ғарибӣ; капля в море қатрае аз дарё; достать со дна моря аз таки замин бошад ҳам ёфтан, ба ҳар роҳ кофта ефтан; ждать у моря погоды ба умеди рӯзи «ҳафтшанбе» шудан; ему море по колено на парвои фалак дорад, на парвои чалак

гармиивазшавӣ дар баҳр. геог.

разливанное море разг. шутл. дарё-дарё (оид ба машрубот), вина было - море разливанное май дарё-дарё буд

1. ба ҷӯш омадан (даромадан); вода закипла об ҷӯшид; самовар закип л самовор ҷӯшид

2. перен. ба талотум даромадан; на море закипли волны мавҷҳои баҳр ба талотум даромаданд

3. перен. ҷӯшидан, авҷ гирифтан, ба ҷӯшу хурӯш омадан; работа закипла кор ҷӯшида рафт; жизнь закипла ҳаёт ба ҷӯшу хурӯш омад; спор -л баҳс авҷ гирифт // (о чувствах) ба ҷӯш омадан; в душе его закип ла обида дар дилаш ҳисси озурдагӣ ба ҷӯш омад//(о слезах) ҷӯш зада баромадан; на глазах -ли слёзы аз чашмонаш ашк ҷӯш зада баромад

м

1. уменьш.-ласк. к баран;

2. пӯсти барра (баррагӣ); воротник из барашка гиребони пӯсти барра

3. мн. барашки (на море) кафки теғаи мавҷҳо

4. мн. барашки (облака) абрҳои баррашакл

5. мн. барашки бот. гулҳои бед

6. тех. ҳалқаи дарунпеч, ҳалқаи печдор <> барашек в бумажке уст. пора, ришва

сов.

1. ба мавҷзанӣ сар кардан, ба талотум даромадан; море - лось баҳр ба талотум даромад

2. ба изтироб афтодан, музтариб шудан, ба ташвиш афтодан

(беспоко|ен, -йна, -йно)

1. ноором(она), нороҳат, нотинҷ, мушавваш; беспокойная обстановка шароити ноором

2. беқарор, бесабр, ноором; беспокойный человек одами беқарор

3. ҳаяҷономез, музтариб, пурҳаяҷон; беспокойный взгляд нигоҳи ҳаяҷономез

4. серҳаракат, пурталотум; беспокойное море баҳри пурталотум

сов.

1. чуқур рафтан, фурӯ рафтан, дохили… шудан, даромадан; мыс вдался в море димоға ба баҳр даромадааст

2. в сочет. с сущ. и предлогом «в»; вдаться гости аз ҳад гузарондан; вдаться в „„.оность ғарқи хаёлот шудан; вдаться в обман фиреб хӯрдан; вдаться в подробности муфассал баён кардан

с

1. (побережье) соҳили баҳр

2. (море у берега) лаби оби баҳр

сов.

1. ба бозй даромадан, бозӣ сар кардан, саргарми (машғули) бозӣ шудан

2. талотум кардан, шиддат ёфтан, авҷ гирифтан; море взыграло баҳр талотум кард <> взыграла душа, взыграло сердце дил аз шодӣ ба рақс омад, дил аз фараҳ лабрез шуд

сов. в кого ошиқ (шайдо) шудан, дил додан// во что шефта (мафтун) шудан; он влюбился в море ӯ шефтаи баҳр шудааст

ж обл. пашм, пашмигӯсфанд волнение с

1. мавҷзанӣ, талотум, туғьён, обхез; волна на море талотуми баҳр

2. перен. ҳаяҷон, изтироб, тугьён; ошӯб; прийти в волна ба изтироб (ба ҳаяҷон) омадан

3. чаще мн. волнения эътирози (норизоии) умум

несов.

1. что мавҷдор кардан, мавҷ занондан; ветер волнует море шамол баҳрро мавҷ м

2. кого-что перен. ба ҳаяҷон (ба изтироб) овардан, мушавваш кардан; волновать умы одамонро мушавваш кардян

3. кого-что уст. (подстрекать) шурондан, ба шӯр овардан

несов.

1. мавҷдор шудан, мавҷ задан, дар ҳаракат море волнуется баҳр талотум баҳр ноором аст

2. перен. (тревожиться) ба ҳаяҷон омадан, ошуфта (п ҳол, мушавваш) шудан

3. уст. {тражать протсст) шӯридан, ғавюбар-доштан, ошуфтан

несов.

1. см. впасть;

2. во что (о реке, ручье) рехтан; Волга впадает в Каспийское море Волга ба баҳри Каспий мерезад

сов.

1. баромадан, баромадан, дунг шуда баромадан; скала -лась в море харсанг ба тараЛ баҳр баромадааст

2. разг. ноқеъ шудан, рӯй додан, будан, шудан; лето выдатьсялось жаркое тобистон гарм < в кого монанд буданд, рафтан; в кого он только выдатьсялся? ӯ ба ки рафта бошад?

м (по знач. гл. выйти)

1. баромад, баромадан(и); выход кораблей в море ба баҳр баромадани киштиҳо; выход из окружения аз \г баромадан(и); выход из войны аз ҷангбаромадан(и); выход книги в свет аз чоп баромадани китоб; выход на орбиту ба мадор баромадан(и)

2. (место) ҷои баромад, баромадгоҳ; запасный выход- баромадгоҳи эҳтиёти

3. перен. роҳ ёфтан(и), халос шудан(и); найти выход из затруднительного положения аз вазъияти мушкил халос шудан

4. ҳосил; - зерна с гектара ҳосили ғаллаи як гектар замин

5. геол. падида <> на -е, на выход ахинрои роли бематн (бесухан) (дар бораи ар-тистон); дать выход чему-л. изҳори чизе кардан, дилро аз чизе холи кардан; знать все ходы и \выход ы ҳамаи роҳу растаро донистан

ж шағал // собир. шағал, зароған; море выбрасывало на берег гальку баҳр ба соҳил шағал бароварда мепартофт

несов.

1. нигоҳ кардан, нигаристаи, назар андохтан, тамошо кардан; глядеть в окно аз тиреза нигоҳ кардан

2. кого-что прост. аз паси чизе, касе нигоҳ кардан, пинҳонй (дуздида) нигоҳ кардан; глядеть кого-л. в толпе дар байни издиҳом ба касе дуздида нигоҳ кардан

3. на кого--что перен. ба ёд овардан, аз хаёл гузарондан; гляжу на своё прошлое… гузаштаи худро ба ёд овардам…

4. на кого-что перен. нигоҳ кардан, муносибат кардан; гляди на вещи просто мушкилписандӣ накун

5. на кого перен. разг. тақлид кардан, пайравӣ кардан, таассуб кардан; глядя на друга и он сделал то же ба ҷӯрааш тақлид намуда, вай ҳам ҳамин тавр кард

6. на что перен. эътибор додан, парво кардан

7. за кем-чем разг. назорат кардан, нигоҳубин кардан; глядеть за детьми ба кӯдакон нигоҳубин кардан; глядеть за порядком ба тартиб назорат кардан

8. на что ба тарафе нигаронида шудан, ба тарафе нигоҳ кардан, дар ягон тараф воқеъ будан; дом бкнами глядел на море тирезаҳои бино ба тарафи баҳр буданд

9. разг. (виднеться) намоён шудан, намудан

10. в знач. вводн. сл. гляди, глядишь прост. (весьма вероятно) аҷаб нест ки…

11. в знач. межд. повел. гляди(те)! ҳушёр бош(ед), эҳтиёт шав(ед)!; гляди, опять не упади! ҳушёр бош, боз наафтӣ!; глядите, больше мне не попадайтесь! эҳтиёт бошед, дигар ба ман дучор нашавед! <> глядеть волком песондан, бо адоват нигоҳ кардан; - исподлобья қавок андохта (беилтифотона) нигоҳ кардан; глядеть косо на кого-что каҷ нигоҳ кардан; глядеть в глаза кому 1) чашм дӯхтан 2) тамаллук намудан; глядеть в глаза чему нотарс рӯ ба рӯ шудан (нигоҳ кардан); глядеть во все глаза, глядеть в оба глаза бо диққат нигоҳ кардан; глядеть в могилу (в гроб) пой ба лаби гӯр будан, дар дами марг будан; глядеть в оба боэҳтиёт (эҳтиёткор, ҳушьёр) будан; глядеть не на что ба дидан намеарзад, кирои дидан намекунад; глядеть сквозь пальцы на что-л. мусоҳилакорӣ кардан; глядя по кому-чему-л. вобаста ба касе, чизе; мувофиқи касе, чизе; касеро, чизеро ба назар гирифта; на ночь глядя дар бевақтии шаб; ба торикии шаб нигох накарда; глаза бы [мои] не глядели намедидаму намесӯхтам; как в воду глядел гӯё ки ҳис карда буд, гӯё ки пешакӣ медонист; куда глаза глядят ҳар ҷо, ки бошад, ҳар ҷо, ки рост ояд; куда ни глянь, куда ни глянешь ба куҷое, ки назар андозӣ, дар ҳама ҷо; на свет [божий] не глядел бы дунё ба назарам наменамояд, дунё дар назарам торик аст; того и гляди қариб аст ки…; мумкин аст ки…; эҳтимол ки…; того и гляди, ребёнок заболеет қариб, ки кӯдак касал шавад; так и глядит фақат ҳаминро мехоҳад, орзуяш фақат ҳамин аст; что (чего) глядит?, куда глядит? чашмаш ба куҷо?